Fatma Nudiye Yalçı’nın aramızdan ayrılışının 49. yılındayız. Bu vesileyle, Türkiye sol hareketi tarihinde ikincilleştirilen, görünmez kılınan devrimci kadınlardan birisi olan Fatma Nudiye Yalçı’dan bahsetmeyi bugün için çok anlamlı görüyoruz.

​

1980 sonrası yükselen feminist hareketin sosyalist mücadeleye kazandırdığı bakış açısının da etkileriyle 2000’li yıllarda Fatma Nudiye Yalçı’yla ilgili anma etkinlikleri yapıldı, hakkında yazılar yazıldı, hayatı kitaplaştırıldı, mücadelesi çeşitli araştırmalara konu oldu. Son olarak “Kadınlar Hep Vardı: Türkiye Solundan Kadın Portreleri” isimli kitabında Canan Özcan onun biyografisini kaleme aldı. Kitabı derleyen Feryal Saygılıgil giriş yazısında amaçlarını şöyle ifade etmişti:

“Kitapta yer verebildiğimiz kadınların hikâyeleri bize en zor günlerde bile umudumuzu yitirmememiz için cesaret veriyor. Bu çalışma onların umudunu bir parça olsun paylaşamaya, çoğaltmaya vesile olursa ne mutlu.”

 

Gerçekten de baskı ve saldırıların arttığı, kazanımların yok edilmeye çalışıldığı, cinsiyetçi sistemin daha da etkin kılınmaya çalışıldığı günümüz koşullarında Fatma Nudiye’yi tanımak pek çok kadına umut aşılayacak, cesaret verecek ve güç kazandıracaktır...

 

Yaşam Hikâyesi

1904 yılında İstanbul’da zengin bir ailede dünyaya gelir. Üniversiteye gitme şansı bulunan ender kadınlardan olur. Resimli Ay Dergisi çevresine girerek dönemin aydınlarıyla ilişki kurar ve dergiye makaleler yazar. O dönemde yazdığı tiyatro oyunu ile “tarihimizde ilk kadın oyun yazarı” olma sıfatını edinir. 1930’lu yıllarda Dr. Hikmet Kıvılcımlı ile tanışmasıyla komünist hareketin içinde yer alır. Marksizm Bibliyoteği yayınevi çalışmaları içinde çeviriler yapar, kitap çıkarır, makaleler yazar. Yayınevi kapatılır ama bu sefer de Emekçi Kütüphanesi’ni kurarak çalışmalarını sürdürür. Devrimci mücadeleyi sürdürmenin güçlü bir inanç, irade ve kararlılık gerektirdiği o zorlu dönemde, bunu başarabilen bir avuç komünist kadro içerisinde Fatma Nudiye Yalçı da vardır. Sadece komünizm propagandası yapmanın bile yıllarca sürecek hapislik bedeli vardır Yalçı’nın mücadelede yer aldığı o dönemde. İlk olarak adı tarihimizde “Donanma Davası” diye geçen davada gözaltına alınır. Bir aya yakın işkenceli sorguya tabi tutulur. Yine sorgu sırasında direnen, yoldaşlarının adına vermeyen pek az kişiden biri olur.  “Askeri isyana teşvik” suçuyla yargılanarak 10 yıl hapis yatar. Tahliye olduktan sonra politik faaliyetlerinden geri kalmaz. Komünist bir parti olan Vatan Partisi'nin kurucusu ve yöneticisi olur. 1958 yılında partiye kapatma davası açılır ve bu davadan da 2 yıl hapis yatar. Tahliye olduğunda ise sağlık sorunlarıyla baş etmek zorunda kalır, tedavi için gittiği Bulgaristan’da aramızdan ayrılır.

Dünyayı güzelleştirme kavgasında bir ömür veren Fatma Nudiye Yalçı’yı saygıyla anıyoruz...